Genel Karşılıklar Nedir?
Genel karşılıklar, beklenen gelecekteki zararları karşılamak üzere şirketlerin aktif olarak ayırdığı fonları temsil eden bir bilanço kalemidir. Ayrılan tutar, olası gelecekteki zararların tahmini esas alınarak belirlenir. Kredi verenler, borçluların olası temerrütlerine karşı koruma sağlamak için her kredi verdiklerinde genel karşılık oluşturmakla yükümlüdür. Ancak, düzenleyicilerin geçmiş deneyimlerin karşılık düzeyini tahmin etmekte kullanılmasını yasaklamasından bu yana genel karşılık oluşturma azalmıştır.
Temel Bilgiler
Kurumsal bilançolarda genel karşılıklar, şirketler tarafından öngörülebilir gelecekteki zararları karşılamak üzere varlık olarak ayrılmış fonları ifade eder. Bankacılık sektöründe bu genel karşılıklar, ilk Basel Uzlaşısı uyarınca tamamlayıcı sermaye olarak sınıflandırılır. Finansal kuruluşların bilançolarında yer alan bu tür karşılıklar, altta yatan fonların temerrüde düşebileceği örtük varsayımı nedeniyle daha yüksek riskli varlıklar olarak görülür.
Genel Karşılıkların Açıklaması
Kurumsal dünyada, değer kaybı gösteren varlıklar, ürün arızaları, hukuki ihtilaflar ve geç ödeyen müşteriler gibi faktörler nedeniyle potansiyel zararlar kaçınılmazdır. Bu nedenle şirketlerin bu riskleri yönetmek için yeterli finansal karşılıklar ayırması gerekir.
Ancak şirketler karşılıkları keyfi olarak kabul edemez; düzenleyici kurumların belirlediği özel kriterlere uymak zorundadırlar. Genel Kabul Görmüş Muhasebe İlkeleri (GAAP) ve Uluslararası Finansal Raporlama Standartları (IFRS), koşullara ve karşılıklara ilişkin rehberlik sağlar. GAAP, bu yönlendirmeleri Accounting Standards Codification (ASC) 410, 420 ve 450'de belirtirken, IFRS rehberliğini Uluslararası Muhasebe Standardı (IAS) 37'de sunar.
Gelecekteki Yükümlülüklerin Muhasebeleştirilmesi
Genel karşılık kaydı yapmak için gelir tablosunda bir gider kaydedilir ve bilanço üzerinde karşılık olarak ilgili bir borç kalemi oluşturulur. Genel karşılıklar için hesap adlandırmaları hesap türüne göre değişebilir veya tahsil edilmemiş alacakları temsil eden hesaplarla birlikte konsolide edilebilir. İşlemleri ve müşteri ilişkilerini alacak hesapları üzerinden yöneten işletmelerde, bilanço üzerinde şüpheli alacaklar için genel bir karşılık görülebilir. Tutar, temerrüt öncesinde belirsiz olsa da makul doğrulukla tahmin edilir.
Tarihte, şirketler cari yıldaki şüpheli alacak karşılıklarını oluştururken önceki mali yılın silinmiş alacak analizlerine başvurabiliyordu. Ancak IAS 39, konuya ilişkin öznel değerlendirmeler nedeniyle bu uygulamayı artık yasaklamaktadır. Bunun yerine alacakların geri kazanılabilirliğini ve ilişkili karşılıkları değerlendiren bir değer düşüklüğü incelemesi zorunludur.
Emeklilik planları olan şirketler, yaklaşan yükümlülükler için sermayenin bir kısmını ayırabilir. Bilanço üzerinde raporlanıyorsa, tahmini gelecek yükümlülük tutarlarına ilişkin genel karşılıklar yalnızca dipnotlarda açıklanabilir.
Bankalar ve Kredi Verenlerin Gereksinimleri
Global standartlara uyum doğrultusunda, bankalar da dahil olmak üzere finansal kuruluşların riskleri hafifletmek için yeterli sermaye rezervine sahip olması gerekir. Bu standart, bilanço üzerinde kötü borç karşılığı veya genel bir karşılık gösterilerek karşılanabilir. Bu rezerv fonları, yüksek riskli kredilerin olası temerrütlerine karşı tamamlayıcı sermaye işlevi görür.
Karşılık Türleri: Genel vs. Özel
Özel karşılıklar, tanımlanabilir gelecekteki zararların ortaya çıkması durumunda oluşur. Örneğin, belirli bir müşteri ciddi finansal sorunlarla karşılaşırsa veya işletme ile ticari bir ihtilafa girerse alacak kaydı yapılması özel karşılığa örnektir. Bakiyeler, belgenin oluşturulmasından bu yana geçen süreyi gösteren yaşlandırılmış alacak analiziyle tespit edilir. Uzun süredir tahsil edilememiş bakiyeler, şüpheli alacaklara ilişkin özel karşılık kapsamına alınabilir.
Yine de özel karşılıklar, şüpheli alacağın tamamını kapsamayabilir. Örneğin, belirli bir alacak için tahsilde yüzde 50 ihtimal varsa, özel karşılık da yüzde 50 olabilir. Bankacılıkta genel karşılıklar kredi verilirken ayrılırken, özel karşılıklar kredi temerrütlerine karşı koruma sağlamak amacıyla oluşturulur.
Karşılık Muhasebesinde Öne Çıkan Unsurlar
Karşılıklar tartışmalara konu olmuştur; geçmişte yaratıcı muhasebeciler bunları karları dengelemek için manipüle edebilmiştir. Bu, kazançların yüksek olduğu yıllarda karşılıkların artırılması ve düşük olduğu dönemlerde azaltılmasını içeriyordu. Bu sorunu ele almak için muhasebe düzenleyicileri sıkı önlemler uygulamaya koymuştur. Yeni yönergeler öznel tahminleri caydırmış ve genel karşılık oluşturulmasında azalmaya yol açmıştır.
Sonuç
Genel karşılıklar, şirketlerin öngörülen gelecekteki zararları dengelemek için ayırdığı fonları ifade ederek kurumsal finans yönetiminde kritik bir rol oynar. Düzenleyici önlemlerle oluşturulmalarındaki azalma, kötüye kullanımın önlenmesine yönelik bir taahhüdü yansıtır. Küresel standartlara tabi finansal kuruluşlar, yüksek riskli kredilerin getirdiği riskleri hafifletmek için genel karşılıkları tamamlayıcı sermaye olarak kullanır. Genel ve özel karşılıklar arasındaki ayrım, tanımlanabilir gelecekteki zararların muhasebeleştirilmesinde nüanslı bir yaklaşımı gösterir. Genel olarak bu karşılıklar, şeffaflığı ve sağlam mali uygulamaları sağlamak için değişen düzenleyici ortama uyum sağlayan hayati finansal strateji unsurlarıdır.