THORChain ve RUNE Tokeni Nedir?

THORChain, kullanıcıların izin gerektirmeden varlık takası yapabilmelerini sağlayacak şekilde tasarlanmış merkeziyetsiz bir protokoldür. BTC gibi yerel layer-1 varlıklarının takasını kolaylaştıran bir kasa yöneticisi olarak çalışır. THORChain, ağ güvenliğini sağlamak için Tendermint ve Cosmos-SDK'ya dayanır. Ayrıca, lider gerektirmeyen birincil kasası Eşik İmza Şemaları (Threshold Signature Schemes, TSS) kullanır.

Temel Bilgiler

2018'de Binance Dexathon adlı merkeziyetsiz borsa kodlama yarışmasına katılan bir ekip THORChain'i kavramsallaştırdı. Platform, zincirler arası likiditeyi kolaylaştırmayı ve DeFi içindeki merkezi borsalara ve üçüncü taraflara olan bağımlılığı azaltmayı amaçlar. THORChain, Bitcoin ve Ethereum dahil olmak üzere çeşitli kripto varlıklarında zincirler arası takaslara ve getiri üretimine izin verir.

THORChain Nasıl Çalışır?

THORChain, varlıkları sarmadan (wrapping) yerel varlık takasına olanak tanıyan izin gerektirmeyen bir zincirler arası Merkeziyetsiz Borsa (DEX)'dır. Tendermint ve Cosmos SDK tabanlı bir layer-1 ağıdır ve lider gerektirmeyen varlık kasasını güvence altına almak için Eşik İmza Şemaları kullanır. Birincil TSS kasasına fonların girip çıkması için üçte iki çoğunluk gerektiren katmanlı Birzantin Hata Toleransı (BFT) konsensüs mekanizması uygular.

THORChain ekosistemi dört tür kullanıcıdan oluşur: Takas yapanlar (Swappers), Likidite Sağlayıcıları (Liquidity Providers), Node Operatörleri ve Trader'lar. Takas yapanlar likidite havuzlarını kullanarak varlık değiş tokuşu yapar, likidite sağlayıcıları havuzlara likidite ekleyip ödül kazanır, node operatörleri teminat sağlar ve sistemi güvence altına almak için ücret alır, trader'lar ise havuzları izleyip yeniden dengeleyerek kâr elde etmeye çalışır.

Likidite havuzları, THORChain'de varlık takaslarının bel kemiğini oluşturur. Bu havuzlar, Likidite Sağlayıcıları tarafından katkı yapılan varlıklardan oluşur ve THORNodes olarak bilinen node operatörleri tarafından güvence altına alınır. Likidite Sağlayıcıları, swap ücretleri ve sistem ödüllerinden oluşan getiriyi kazanmak için varlıklarını THORChain likidite havuzlarına yatırırlar. THORChain saklama yapmaz; yatırılan varlıkları yalnızca orijinal yatıran kişi çekebilir. Ayrıca, ekosistemde desteklenen bir zincirin tokeni olduğu sürece likidite sağlayıcıları yeni varlık havuzları önerebilir.

THORNodes bağımsızdır ve birbirleriyle iletişim kurarak zincirler arası bir takas ağı oluştururlar. Her yapılan takas için ücret şeklinde ödül alırlar ve node operatörü olmadan önce RUNE teminatı koymak zorundadırlar. Bu teminatlar, node operatörlerinin THORChain'in çıkarları doğrultusunda hareket etmelerini sağlamak için teminat olarak tutulur. Toplam bağlı teminat, toplanan RUNE miktarının iki katı olmalıdır.

Arbitraj trader'ları THORChain'deki piyasa fiyatlarını düzenler ve varlık takaslarının değerini belirler. Farklı piyasalarda yanlış fiyatlanmış varlıkları bularak fiyat farklarından kâr elde etmeye çalışırlar. Bu mekanizma, THORChain piyasa fiyatlarının oracle'lara ihtiyaç duymadan doğal olarak düzenlenmesini sağlar.

THORChain, mevduatları ve çekimleri izleyen bir kasa yöneticisi olarak hareket eder ve varlıkları fiyatlandırmak için havuz oranlarını kullanır. Bu likidite havuzu modeliyle THORChain, herhangi bir varlığın başka bir varlık cinsinden ne kadar değerli olduğunu belirler. Merkezi aracılardan arındırılmış, merkeziyetsiz likidite oluşturur.

THORChain'in Benzersiz Özellikleri

THORChain, varlık takasları için benzersiz bir DEX deneyimi sunar. Ana avantajlardan biri varlıkları sarmaya gerek olmamasıdır. THORChain ile trader'lar birden fazla blokzincir arasında yerel varlıkları kolayca takas edebilir. Ayrıca kullanıcıların önceden kayıt olması gerekmez; herhangi biri bir işlem gönderebilir ve THORChain takası gerçekleştirecektir.

THORChain'in likidite havuzları da dikkat çekicidir. Likidite sağlayıcıları, yerel BTC, ETH, BNB ve LUNA gibi atıl varlıklardan getiri elde edebilir. Dahası, 100 gün sonra bu sağlayıcılar geçici kayıp (impermanent loss, IL) karşısında %100'e kadar korunur. Kilitlenme süreleri yoktur ve kullanıcıların üçüncü taraflarla uğraşması gerekmez.

Bunun üstüne, THORChain ağı güvence altına alan node operatörlerine ödüller sunar. Bu operatörlerin merkezileşmeyi azaltmak için anonim kalmaları teşvik edilir. Node operatörleri için kayıt gerekmemesi ekstra gizlilik ve kullanım kolaylığı sağlar. THORChain ile trader'lar, likidite sağlayıcıları ve node operatörleri şeffaf, adil fiyatlar ve talep üzerine likiditenin keyfini her zaman çıkarabilir.

RUNE Nedir?

THORChain'in yerel tokeni RUNE, ağın temel bileşenidir. 500 milyon arzıyla RUNE'in dört ana kullanım alanı vardır: takas/uzlaşma (settlement), güvenlik, yönetişim ve teşvikler. Kullanıcıların RUNE'i diğer desteklenen varlıklara takas etmek için temel çift olarak kullanılır.

Öncelikle, RUNE tüm likidite havuzlarının uzlaşma varlığı olarak hizmet eder. Her havuz için RUNE:ASSET oranının 1:1 olmasını zorunlu kılarak iki havuz arasında takasa olanak tanır. Bu nedenle, BTC'de 100.000$ değerinde bir havuz varsa buna karşılık 100.000$ değerinde RUNE tutulması gerekir.

Güvenliği sağlamak için node operatörlerinin bir havuza ekledikleri miktarın iki katı kadar RUNE bağlaması gerekir. RUNE teminatları, node operatörlerinin ağın çıkarları doğrultusunda hareket etmesini güvence altına almak için teminat olarak tutulur.

RUNE token sahipleri, likiditeleriyle oy kullanarak yönetişime katılabilir. En fazla RUNE bağlanan varlık veya zincir daha yüksek öncelik elde eder.

Son olarak, blok ödülleri ve swap ücretleri belirlenmiş bir dağıtım takvimine göre likidite sağlayıcılar ve node operatörlerine RUNE olarak ödenir. RUNE aynı zamanda gas ücretlerini ödemek için de kullanılabilir. RUNE'in en küçük birimi Tor olarak adlandırılır ve sekiz ondalık basamağa sahiptir.

RUNE, öngörülebilir deterministik bir değere doğru hareket etmeyi hedefler. Tasarım gereği, RUNE'in piyasa değeri, ekosistemin likidite havuzlarındaki RUNE dışı varlıkların toplam değerinin en az üç katı olmalıdır. Genel olarak, RUNE THORChain ağında uzlaşma aracı, güvenlik önlemi, yönetişim aracı ve node operatörleri ile likidite sağlayıcılar için teşvik olarak önemli bir varlıktır.

Sonuç

THORChain, otonom varlık takaslarında öncü olan yenilikçi bir zincirler arası DEX'tir. RUNE'i uzlaşma, güvenlik, yönetişim ve teşvik amaçlı çok yönlü bir araç olarak tasarlamıştır. Bu benzersiz yaklaşım, THORChain'in yerel takas modelinin merkeziyetsiz bir ortamda uygulanmasını sağlamış ve birden çok blokzincir arasında varlık takası için mükemmel bir seçenek haline getirmiştir.